صلوات : اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

روشهای کلاسیک (غیر اتوماتیک)

اولین روشهای آبیاری هستند که همزمان با تولید لوله‌های سبک با اتصالات سریع و آسان از سال 1946 به سرعت توسعه یافته‌اند. جابجائی‌‌ها توسط نیروی کارگری انجام می‌شود.
انواع روشهای کلاسیک را می‌توان با توجه به موارد زیر مورد ارزیابی قرارداد:  
-وضعیت جابجائی پمپ و لوله‌ها
-مسائل و مشکلات و محدودیت‌ها
-موارد کاربرد
-هزینه‌ها

 

 

1- کلاسیک کاملا متحرک Portable

در این روش تمام اجزاء قابل جابجایی می‌باشند.
چون همه لوله‌ها جابجا می‌شوند، جنس آنها از آلومینیم می‌باشد.
این روش جهت آبیاری تکمیلی، آبیاری اراضی کوچک و پراکنده و آبیاری مقدماتی مناسب است.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری این روش کمتر ولی هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری بیشتر می‌باشد.
محدودیتی از نظر شکل و ابعاد زمین وجود ندارد.

 

 

در این سیستم کلیه اجزاء تشکیل‌دهنده واحد آبیاری بارانی مانند  پمپ، لوله اصلی، لوله نیمه اصلی و لوله‌های فرعی قابل جابه‌جا شدن بوده و می‌توانند از یک مزرعه به مزرعه دیگر انتقال داده شوند. سیستم آبیاری جابه‌جا شونده کلاسیک بیشتر مناسب زراعت‌های ردیفی و سبزی‌جات است که بلند نباشند چون جابجایی قطعات در میان گیاهان بلند مشکلات زیادی دارد.

در این سیستم آبیاری خطوط اصلی ،نیمه اصلی و فرعی در روی زمین نصب می‌گردد و جنس آن‌ها آلومینیوم و قطر این لوله‌ها معمولاً 3  اینچ است .این سیستم آبیاری کاملا متحرک بوده و در انتهای فصل آبیاری کلیه لوازم وقطعات آن توسط بهره بردار جمع شده و به انبار منتقل می‌گردد. در حین آبیاری جابه‌جایی باله‌های آبیاری توسط کارگر انجام می‌گردد.

مهم‌ترین عیب این سیستم نیاز به نیروی کارگری زیاد است و اصطهلاک قطعات ست. زمان لازم برای جابجایی لوله‌ها در 24 ساعت آبیاری حدود 2 ساعت است. راندمان این سیستم حدود 75 درصد است. و حداکثر طول بال های آبیاری بین 100 تا 156 متر بهینه است.

 

2- کلاسیک نیمه متحرک Semi-Portable

دراین روش ایستگاه پمپاژ،لوله‌های اصلی و فرعی ثابت بوده و بالهای آبیاری توسط کارگر جابجا می‌شوند.
چون بالها جابجا می‌شوند، جنس آنها از آلومینیم می‌باشد.
محدودیتی از نظر شکل و ابعاد زمین وجود ندارد.
برای گیاهان پا بلند و در خاکهای سنگین توصیه نمی‌شود.
در صورت استفاده در خاکهای سنگین بهتر است از بالهای رزرو استفاده شود.
برای آبیاری اراضی کوچک و با ابعاد نامنظم مناسب است.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری نسبت به روش کاملاً متحرک بیشتر می‌باشد.

استفاده از این روش در خاکهای سنگین و گیاهان پابلند خوب نیست.

 

3- کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک Semi-Permanent

در این روش ایستگاه پمپاژ،لوله‌های اصلی و فرعی و بالها ثابت بوده و آبپاشها توسط کارگر جابجا می‌شوند.
برای امکان جابجایی آبپاشها، بر روی بال آبیاری شیرهای خودکار به فواصل معین نصب می‌شوند.
برای کاهش هزینه‌های اجرائی از آبپاشهای بزرگتر و با فواصل جابجایی بیشتر استفاده می‌شود.
بالهای آبیاری می‌توانند روی زمین و یا بطور ثابت در زیر زمین نصب شوند.
محدودیتی از نظر شکل و ابعاد زمین و گیاه وجود ندارد.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری نسبت به روشهای قبلی بیشتر است.

در این روش تمام لوله ها از جنس پلی اتیلن و سایز 63 و 75 هستند، فاصله آبپاشها برای کاهش هزینه زیاد در نظر گرفته می شود، راندمان آبیاری نیز 70 درصد می باشد. آبپاشهای مورد استفاده شامل ویر 150 و 155 و کامت و آمبو و نلسون با نازل‌های 8 تا 14 میلیمتر هستند. سایز شیر خودکارها "1 و "1.5 و "2 است.

در این روش بال‌های آبیاری ثابت ولی آب پاش ها متحرک می‌باشند . برای کاهش هزینه در این سیستم از آبپاش‌های بزرگ استفاده می‌شود که به طور قابل ملاحظه‌ای از تعداد بال‌های آبیاری بارانی ثابت و از لحاظ بهره برداری راحت‌تر و کم هزینه‌تر از بقیه سیستم‌ها با جابه‌جایی متناوب می‌باشند . از لحاظ عمر مفید تجهیزات و لوله‌های سیستم نیز بسیار مناسب و در صورتی که لوله‌ها در زیر زمین کار گذاشته شده باشند از لحاظ خطر سرقت نیز دارای ضریب اطمینان بالایی خواهند بود . علاوه بر این بدلیل فراهم بودن امکان نصب پایه‌های بلند برای آبپاش‌ها ، امکان آبیاری گیاهان پا بلند نیز وجود دارد . در مجموع سیستم‌های آبیاری بارانی با آبپاش متحرک به دلیل ویژگی‌ها و مزایای فوق‌الذکر از استقبال قابل توجهی در بین کشاورزان برخوردار گشته و گسترش بیشتری در سال‌های اخیر داشته است .

 

  4- کاملا ثابت Permanent

 

در این روش تمام اجزاء ثابت می‌باشند.
حداقل نیروی کارگری مورد نیاز بوده و فقط بایستی شیرهای ابتدای هر قطعه باز و بسته شوند.
می‌توان با استفاده از شیرهای برقی سیستم را اتوماتیک نمود.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری این روش زیاد بوده و برای محصولات گرانقیمت قابل استفاده است.
هیچگونه محدودیتی از نظر شکل و ابعاد زمین وجود ندارد.

فاصله آبپاش ها به این صورت پیشنهاد می شود 12x12    12x15   12x18   15x15  - و راندمان 75 درصد است.

در سیستم آبیاری بارانی ثابت کلیه اجزاء سیستم از پمپ گرفته تا لوله اصلی، لوله نیمه اصلی و ولوله‌های فرعی در موقعیت خود ثابت بوده و برای تمام ایام سال در همان مکان باقی می‌مانند. این سیستم‌ها معمولاً برای گیاهان چندین ساله و باغ‌ها به‌کار برده شده و به دلیل پرهزینه بودن غالباً آن‌ها را به صورت خودکار (Automatic) طراحی می‌کنند تا برای آبیاری نیاز به نیروی انسانی زیاد نباشد، مانند سیستم‌های آبیاری که در زمین‌های ورزشی به‌کار برده می‌شوند و در آن کلیه شبکه لوله‌ها به صورت ثابت در زیرزمین دفن می‌شوند تا مانعی برای حرکت بازیکنان نبوده و آبیاری نیز به صورت خودکار انجام می‌شود. در این روش آبیاری پمپ و لوله‌های اصلی و فرعی و بال‌های آبیاری و آبپاش‌ها ( کلیه اجزاء سیستم ) ثابت می‌باشند . در این سیستم  ، به تعداد کافی بال آبیاری وجود دارد و نیازی به جابجایی بال‌های آبیاری در فصل زراعی نمی‌باشد و با توجه  به شرایط باد منطقه فواصل آبپاش را طوری تنظیم می‌کنند که همپوشانی کاملی ایجاد گردد . در سیستم‌های ثابت ممکن است بال‌های آبیاری در زیر زمین کار گذاشته شده و همیشه ثابت باشند یا اینکه این بال‌ها در ابتدای فصل رشد در روی زمینی چیده شده و در انتهای فصل رشد جمع شوند که به نوع اول سیستم‌های ثابت دائمی و به نوع دوم سیستم‌های فصلی گفته می‌شود. انتخاب هر یک از این دو نوع سیستم بستگی به نوع گیاه دارد .

 

 

5- شلنگی با قرقره کوچک

 

در این روش مانند کلاسیک نیمه متحرک بوده و بجای بال آبیاری از دستگاههای قرقره‌ای کوچک استفاده می‌شود.
به دور قرقره، لوله پلی‌اتیلن نرم پیچیده شده و انتهای آن به یک آبپاش (بر روی ارابه کوچک) متصل شده است.
قرقره‌ها به فواصل مشخص بطور ثابت نصب شده و هریک نواری بطول حداکثر 400متر در طرفین را آبیاری می‌کنند.
جابجایی آبپاشها با چرخانیدن قرقره (دستی یا موتوری) انجام شده و نیازی به تردد در داخل مزرعه نمی‌باشد.

 

مزایای روش کلاسیک شیلنگی با قرقره کوچک

1- حداقل نیاز به حفر ترانشه و در نتیجه: نصب سریع و آسان و حفاظت بیشتر ساختمان و حاصلخیزی خاک.
2- حداقل تردد داخل مزرعه جهت جابجایی آبپاشها و در نتیجه سهولت آبیاری ، صرفه جویی در زمان و کاهش تلفات محصول.
3- استفاده از فواصل کمتر و در نتیجه یکنواختی بیشتر توزیع آب و کاهش اثرات نامطلوب باد.
4- کاهش هزینه کارگری جهت جابجایی آبپاشها و به حداقل رساندن خطا در استقرار آبپاشها.
5- حداقل مزاحمت سیستم آبیاری برای کارکرد ماشین آلات کشاورزی در طول عملیات کاشت، داشت و برداشت و در نتیجه حداقل هزینه استهلاک سیستم.
6- امکان استفاده از دستگاههای خودکار جهت به حداقل رساندن هزینه های بهره برداری.
7- امکان تغییر دستگاه از حالت خودکار به دستی (در صورت استفاده از دستگاه خودکار).
8- امکان استفاده سیستم در اراضی کوچک و با دبی متغییر.
9- امکان جابجای دستگاه برای اراضی دیگر و یا حمل و نگهداری در انبار در پایان فصل آبیاری. در این ارتباط امکان ساخت دستگاه چرخدار نیز وجود دارد.
10- قابلیت سیستم جهت استفاده از آرایشهای مختلف آبپاش (مستطیلی و مربعی و مثلثی).
11- کاهش هزینه های اجرایی تا 20 درصد نسبت به روشهای دیگر.
12- کاهش مقدار کیلوگرم لوله پلی اتیلن مصرفی در هر هکتار و در نتیجه کاهش اثرات زیست محیطی.
13- کاهش هزینه انرژی برق مصرفی به دلیل نیاز به فشار کمتر سیستم.
14- نهایتا سادگی، استحکام و بومی بودن دستگاه و ساخت تمام قسمتها در داخل کشور در راستای حمایت از تولید ملی.